ئەگەر دەتەوێت بە تەواوی تێبگەیت ئیثیریۆم چییە بەبێ ئەوەی زۆر تەکنیکی بێت، ئەوا هاتوویەتە شوێنی ڕاست. بەردەوام بە لە خوێندنەوە بۆ ئەوەی هەموو شتێک بزانیت دەربارەی ئیثیریۆم، چی دەکات، و چۆن دەتوانیت لە ژیانی ڕۆژانەتدا بەکاری بهێنیت. با بە بنەماکان دەست پێبکەین.
ئیثیریۆم چییە؟
ئیثیریۆم یەکێکە لە گەورەترین (ئەگەر گەورەترین نەبێت) سیستەمی کارپێکردنی دراوی کریپتۆی جیهانی و لامەرکەزی. ڕێگەت پێدەدات DApps (ئەپڵیکەیشنە دیجیتاڵییەکان) و گرێبەستە زیرەکە لامەرکەزییەکان دروست بکەیت بەبێ هیچ دەستێوەردانێکی لایەنی سێیەم یان وەستان. ئیثیریۆم ئامێرێکی گریمانەیی لامەرکەزی پێشکەش دەکات، کە بە EVM (Ethereum Virtual Machine) ناسراوە. دەتوانیت بەکاری بهێنیت بۆ جێبەجێکردنی جۆرە جیاوازەکانی سکریپت لەسەر تۆڕی گرێی گشتی نێودەوڵەتی. ئەپڵیکەیشنەکانی سەر ئیثیریۆم لە سەرانسەری جیهاندا بەردەستن، و تەنانەت دەتوانیت لەسەر ئەم پلاتفۆرمە کۆد بنووسیت بۆ کۆنترۆڵکردنی پارە.
چارەسەری لامەرکەزی: بەڕاستی مانای چییە؟
وەک ئاماژەی پێدرا، ئیثیریۆم پلاتفۆرمێکی لامەرکەزییە. بە سادەیی، ئەمە بەو مانایەیە کە هیچ دەسەڵاتێکی تاکەکەسی نییە کە دروستکردن، بازرگانیکردن، یان بەڕێوەبردنی ئاڵوگۆڕەکە کۆنترۆڵ بکات. ئەمە بە تەواوی پێچەوانەی ڕێبازی مەرکەزییە، کە بە واتای کۆنترۆڵی یەک قەوارە دێت. هۆکاری ئەوەی ئیثیریۆم سیستەمێکی لامەرکەزییە ئەوەیە کە زۆربەی پڕۆژە، بازرگانی، و خزمەتگوزارییە ئۆنلاینەکان لەسەر سیستەمێکی مەرکەزی پەرەیان پێدراوە و کار دەکەن. جگە لەوەش، مێژوو چەندین جار پێشانی داوین کە سیستەمێکی مەرکەزی کەم و کوڕی هەیە. ئەمەش لەبەر ئەوەیە کە کۆنترۆڵی یەک قەوارە بە واتای یەک خاڵی شکستیش دێت.
لە لایەکی ترەوە، ڕێبازی لامەرکەزی پشت بە هیچ بەشی پشتەوەی مەرکەزی نابەستێت. سیستەمەکانی سەر ئەم ڕێبازە ڕاستەوخۆ کارلێک لەگەڵ بڵۆکچەین, دەکەن، و هیچ خاڵێکی شکستی تاکەکەسی لەوێشدا نییە.
بڵۆکچەین لەسەر کۆمپیوتەرەکانی خۆبەخش و خولقێنەرانی سەرانسەری جیهان کار دەکات. بەم شێوەیە، هەرگیز ناتوانێت لەکار بکەوێت. بە پێچەوانەی سیستەمە مەرکەزییەکانەوە، بەکارهێنەران پێویست ناکات زانیاری کەسی خۆیان بدەن بۆ بەکارهێنانی سیستەمێکی لامەرکەزی. ئەگەر پێشتر پرسیارت لەسەر ئەوە هەیە کە ئایا ئیثیریۆم لەگەڵ بیتکۆین بەراورد دەکرێت، ئەوا لەبیرت بێت کە هەردووکیان پڕۆژەی تەواو جیاوازن. نەک تەنها سروشتیان جیاوازە، بەڵکو ئامانجی جیاوازیشیان هەیە. بەردەوام بە لە خوێندنەوە بۆ زانیاری زیاتر.
مێژوویەکی کورت دەربارەی ئیثیریۆم
لە ساڵی 2013، ڤیتالیک بوتێرین ئەم بیرۆکە شۆڕشگێڕییەی لەگەڵ هاوڕێکانی لە وایت پەیپەرێکدا بڵاوکردەوە. کاتێک بیرۆکەکە زیاتر بڵاوبووەوە، نزیکەی 30 کەس پەیوەندییان بە بوتێرینەوە کرد بۆ قسەکردن لەسەر چەمکەکە، و ساڵێک دواتر لە ساڵی 2014 بە فەرمی ڕاگەیەندرا. بوتێرین بیرۆکە نموونەییەکەی خۆی لە میامی لە کۆنفرانسی بیتکۆین پێشکەش کرد، و دواتر لە ساڵی 2015، یەکەمین وەشانی ئیثیریۆم بە ناوی “Frontier” بە سەرکەوتوویی خرایە کار.
زاراوە سەرەکییەکانی ئیثیریۆم
بۆ ئەوەی باشتر لە ئیثیریۆم تێبگەیت، پێویستە لە زاراوە سەرەکییەکانی خوارەوە تێبگەیت.
لامەرکەزی خۆسەر
ئەوە ڕێکخراوێکی دیجیتاڵییە کە تیشک دەخاتە سەر کارکردن بەبێ هیچ بەڕێوەبردنێکی پلەبەندی.
ڕێکخراوەکانی DAO
ئەوە کۆمەڵێک لە خەڵک، گرێبەستی زیرەک، بلۆکچەین، و کۆدە.
گرێبەستە زیرەکەکان
یەکێک لە گرنگترین بەشەکانی پلاتفۆرمی ئیثیریۆم گرێبەستی زیرەکە. ئەوە ڕێککەوتنێکە کە بە شێوەیەکی دیجیتاڵی لە نێوان دوو یان زیاتر لایەن واژۆ دەکرێت و پشت بە سیستەمێکی کۆدەنگی دەبەستێت. بۆ ئەوەی باشتر لێی تێبگەین، با بەراوردی بکەین لەگەڵ گرێبەستی نەریتی.
| تایبەتمەندی | گرێبەستی زیرەک | گرێبەستی نەریتی |
| تێچوو | بەشێکی بچووک لە تێچوو | زۆر گران |
| ماوە | خولەکەکان | مانگەکان |
| ئێسکرۆ | پێویست | پێویست |
| گواستنەوەی پارە | خۆکار | دەستی |
| پارێزەران | ئامادەبوونی مەجازی | ئامادەبوونی جەستەیی |
| ئامادەبوون | ڕەنگە پێویست نەبێت | گرنگ |
موڵکی زیرەک
بۆ ئەوەی موڵکی زیرەکی خۆت پاشەکەوت و پارێزگاری لێ بکەیت، پلاتفۆرمەکە لەگەڵ جزدانێکی ئیثیریۆم دێت. هەروەها دەتوانیت ئەم جزدانە بەکاربهێنیت بۆ هەڵگرتنی دراوە دیجیتاڵییەکانی تر. بە شێوەیەکی بنەڕەتی دەروازەیەکە بۆ هەموو ئەو ئەپڵیکەیشنە لامەرکەزییانەی کە لەسەر بلۆکچەینی ئیثیریۆم بوونیان هەیە.
سۆلیدیتی
سۆلیدیتی لە ئیثیریۆمدا وەک زمانی پرۆگرامسازی گرێبەستی زیرەک بەکاردێت، کە بە تایبەتی بۆ کارکردن لە EVM داڕێژراوە. دەتوانیت ئەم زمانە بەکاربهێنیت بۆ ئەنجامدانی هەر ژماردنێک.
مامەڵەکان
لە سیستەمی ئیثیریۆمدا، مامەڵە پەیامێکی سادەیە کە لە یەکێکەوە بۆ هەژمارێکی تر دەگوازرێتەوە. دەتوانێت بەتاڵ بێت بەڵام دەتوانێت داتای دووانیشی هەبێت کە بە ئیثەر ناسراوە.
EVM (مەکینەی خەیاڵی ئیثیریۆم)
وەک پێشتر ئاماژەی پێکرا، EVM بۆ گرێبەستە زیرەکەکان وەک ژینگەیەکی کارپێکردن بەکاردێت. گرنگترین فاکتەر دەربارەی EVM ئەوەیە کە ئەو کۆدەی کە کاری پێدەکات هیچ دەستڕاگەیشتنێکی بە هیچ جۆرە پەیوەندییەک بە سیستەمی فایلەکانی ئیثیریۆم، تۆڕ، یان هەر پرۆسەیەکی ترەوە نییە. هەر بۆیەشە ئامرازێکی نایابی ساندبۆکسە بۆ گرێبەستە زیرەکەکان.
ئیثەر
سیستەمی کارپێکردنی ئیثیریۆم لەگەڵ نیشانەیەکی بەهای دراوی کریپتۆ دێت، و لە بۆرسەکانی دراوی کریپتۆدا وەک ETH تۆمارکراوە. ڕێگەت پێدەدات پارەی خزمەتگوزارییە ژمێریارییەکان و کرێی مامەڵەکان لەسەر تۆڕی بلۆکچەینی ئیثیریۆم بدەیت. بە واتایەکی سادە، هەموو کاتێک ئیثەر دەدرێت کاتێک گرێبەستێکی زیرەک ئەنجام دەدرێت.
گاس
هەروەها نیشانەیەکی نێوەندگیر هەیە کە بە گاس ناسراوە و ڕێگەت پێدەدات پارەدان ئەنجام بدەیت. یەکەیەکە کە دەتوانیت بەکاری بهێنیت بۆ هەژمارکردنی هەموو کارە ژمێریارییەکان کە پێویستت پێیەتی بۆ ئەوەی بە بێ کێشە مامەڵەکانت یان گرێبەستێکی زیرەک بەڕێوە ببەیت. هاوکێشەی خوارەوە ڕێگەت پێدەدات هەردوو ئیثەر و گاس بە شێوەیەکی باشتر تێبگەیت.
ئیثەر = کرێی مامەڵە = سنووری گاس x نرخی گاس
لێرە:
- نرخی گاس یەکسانە بە بڕی ئیثەر کە پێویستە بیدەیت
- سنووری گاس یەکسانە بە بڕی گاس کە لەسەر ژمێریارییەکە خەرج دەکرێت
ئایا ئیثیریۆم دراوێکی کریپتۆیە؟
لەم خاڵەدا، دەبێت پرسیارت بۆ دروست بوبێت کە ئایا ئیثیریۆم دراوێکی کریپتۆیە یان نا. ئەگەر سەیری پێناسەی ئیثیریۆم بکەیت، ڕوونی دەکاتەوە کە ئیثیریۆم لە بنەڕەتدا پۆرتاڵێکی نەرمەکاڵایە کە خزمەتگوزارییەکانی فرۆشگایەکی ئەپی لامەرکەزی و هەروەها ئینتەرنێتێکی لامەرکەزی پێشکەش دەکات. پێویستە بە جۆرێکی دیاریکراوی دراو پارەی سەرچاوە ژمێریارییەکان بدەیت کە بەکاریان دەهێنیت بۆ ئەوەی بەرنامەیەک یان ئەپڵیکەیشنێک بەڕێوە ببەیت. لێرەوە ئیثەر دێتە کایەوە.
ئیثەر پێویستی بە هیچ نەرمەکاڵایەکی لایەنی سێیەم یان پردێک نییە بۆ ئەوەی پارەدانەکانت پرۆسێس بکات چونکە وەک سەروەتێکی هەڵگری دیجیتاڵی کاردەکات. نەک تەنها وەک سووتەمەنی بۆ هەموو بەرنامە لامەرکەزییەکانی ناو تۆڕەکە کاردەکات، بەڵکو وەک دراوێکی دیجیتاڵیش کاردەکات.
ئیثیریۆم بەرامبەر بیتکۆین
بە جۆرێک، سەلامەتە بڵێین کە ئیثیریۆم تا ڕادەیەک لە بیتکۆین دەچێت بەڵام تەنها کاتێک لە ڕوانگەی دراوی کریپتۆوە سەیری دەکەین. بەڵام ڕاستییەکە وەک پێشتر باسکرا، هەروا دەمێنێتەوە، کە هەردووکیان پڕۆژەی تەواو جیاوازن و ئامانجی جیاوازیان هەیە. بێ گومان، تا ئێستا، هیچ دراوێکی کریپتۆ باشتر و سەرکەوتووتر لە بیتکۆین نییە، بەڵام ئیثیریۆم تەنها دەربارەی دراوی کریپتۆ نییە. پلاتفۆرمێکی فرە مەبەستە، و دراوی دیجیتاڵی یەکێکە لە بەشەکانی.
تەنانەت ئەگەر تەنها هەردووکیان لە ڕوانگەی دراوی کریپتۆوە بەراورد بکەیت، هەردووکیان، تەنانەت ئەوکاتەش، زۆر جیاوازن. بۆ نموونە، ئیثەر لە کردەییدا هیچ سنوورێکی سەختی نییە، بەڵام ئەمە لەگەڵ بیتکۆیندا وانییە چونکە سنوورێکی سەختی 21 ملیۆنی هەیە. سەرەڕای ئەوەش، کەمتر لە 10 چرکە دەخایەنێت بۆ ماینکردنی ئیثیریۆم. لە لایەکی ترەوە، تێکڕای کاتی ماینکردنی بلۆکی بیتکۆین نزیکەی 10 خولەکە.
جیاوازییەکی تری زۆر گرنگ لە نێوان هەردووکیاندا ئەوەیە کە پێویستت بە بڕێکی زۆر لە هێزی ژمێریاری هەیە بۆ ئەوەی بیتکۆین ماین بکەیت. ئێستا تەنها بۆ کێڵگە گەورەکانی ماینکردنی پیشەسازی گونجاوە، لە کاتێکدا ئیثیریۆم هانی ماینکردنی لامەرکەزی دەدات کە هەر تاکێک دەتوانێت ئەنجامی بدات. گەورەترین جیاوازی نێوان بیتکۆین و ئیثیریۆم ئەوەیە کە کۆدی ناوخۆیی ئیثیریۆم تەواوی تورینگ (Turing complete)ە. بە واتایەکی سادە، دەتوانیت بە واتای وشە هەموو شتێک هەژمار بکەیت ئەگەر کات و هێزی ژمێریاریت هەبێت. ئەمە دەرفەتی بێ کۆتایی بە بەکارهێنەرانی پلاتفۆرمی ئیثیریۆم دەدات، و ئەم توانایە لەگەڵ بیتکۆیندا نییە. خشتەی خوارەوە ڕێگەت پێدەدات باشتر لە جیاوازی نێوان ئیثیریۆم و بیتکۆین تێبگەیت.
خشتەی بەراوردکردنی ئیثیریۆم بەرامبەر بیتکۆین
| تایبەتمەندی | Etereum | Bitcoin |
| دامەزرێنەر | ڤیتالیک بوتێرین | ساتۆشی ناکامۆتۆ |
| پێناسە | ئیثیریۆم کۆمپیوتەرێکی جیهانیی لامەرکەزییە | بیتکۆین دراوێکی دیجیتاڵییە |
| تێکڕای کاتی بلۆک | 10 بۆ 12 چرکە | 10 خولەک |
| ئەلگۆریتمی هاشکردن | ئەلگۆریتمی SHA-256 | هەر ئەلگۆریتمێک |
| بەرواری بڵاوکردنەوە | 30ی تەمموزی 2015 | 9ی کانوونی دووەمی 2008 |
| بلۆکچەین | پلاندانان بۆ POS – بەڵگەی کار | بەڵگەی کار |
| شێوازی بڵاوکردنەوە | پراسەلا | مێشکی بلۆکی سەرەتا |
| بەکارهێنان | دراوی دیجیتاڵی | گرێبەستە زیرەکەکان دراوی دیجیتاڵی |
| دراوی کریپتۆ | ئیثەر | بیتکۆین – ساتۆشی |
| فراوانکراو | بەڵێ | لە ئێستادا نا |
| چەمک | کۆمپیوتەری جیهانی | پارەی دیجیتاڵی |
| تیورینگ | تیورینگ تەواو | تیورینگ ناتەواو |
| کانزاکردن | GPUکان | ASIC ماینەرەکان |
| تۆکەنی دراوی کریپتۆ | ئیثەر | BTC |
| پرۆتۆکۆڵ | پرۆتۆکۆڵی تارمایی | چەمکی ماینینگ پۆڵ |
| شێوازی بڵاوکردنەوەی دراو | لە ڕێگەی ICO | کانزاکردنی سەرەتایی |
ئیثیریۆم چۆن کار دەکات؟
وەک ئاماژەی پێکرا، ئیثیریۆم پشتگیری لە ئەپڵیکەیشنەکان دەکات کە لە سیستەمی پارە زیاترن. جگە لە هەڵگرتنی تەواوی مێژووی مامەڵەکان، هەموو نۆدەکان لەسەر ئەم پلاتفۆرمە پێویستە زانیاری/دۆخی ئێستا یان نوێترین سەبارەت بە گرێبەستە زیرەکە پەیوەندیدارەکە دابگرن. هەروەها کۆدی گرێبەستە زیرەکەکە و زانیاری دەربارەی باڵانسی هەردوو لایەنی ڕێککەوتنەکە دادەگرێت.
بە شێوەیەکی بنەڕەتی، دەتوانیت تۆڕی ئیثیریۆم وەک ئامێرێکی حاڵەت پێناسە بکەیت کە لەسەر بنەمای مامەڵەکان کاردەکات. دەتوانیت چەمکی ئامێری حاڵەت وەک شتێک تێبگەیت کە زنجیرەیەک داتای ناوەکی دەخوێنێتەوە و حاڵەتی خۆی لەسەر بنەمای ئەو داتایانە دەگۆڕێت. لەبیرت بێت کە هەر حاڵەتێکی ئیثیریۆم لە دەیان ملیۆن مامەڵەی جیاواز پێکدێت کە پێکەوە کۆکراونەتەوە بۆ دروستکردنی بلۆک. هەموو بلۆکەکان زنجیرەیەک پێکدەهێنن چونکە پێکەوە بەستراونەتەوە. جگە لەوەش، هەر مامەڵەیەک لەلایەن پرۆسەیەکەوە پشتڕاست دەکرێتەوە کە بە "ماینینگ" ناسراوە پێش ئەوەی زیاد بکرێت بۆ تۆمارەکە.
ماینینگ چییە؟
ئەمە پرۆسەیەکی ژمێریارییە کە تێیدا کۆمەڵێک گرێی دیاریکراو ئەرکێک تەواو دەکەن کە پێی دەوترێت “سەلماندنی کار” – بە شێوەیەکی بنەڕەتی مەتەڵێکی بیرکارییە. کاتی تەواوکردنی هەر مەتەڵێک ڕاستەوخۆ پەیوەندی هەیە بە توانای ژمێریارییەوە کە هەتە. ژمارەیەکی زۆر لە خەڵکی لە سەرانسەری جیهان هەوڵدەدەن کێبڕکێ لەگەڵ یەکتر بکەن لە دروستکردن و پشتڕاستکردنەوەی بلۆکێکدا چونکە هەر کاتێک ماینەرێک خەڵات دەکرێت و نیشانەی ئیثەر دروست دەکرێن ئەگەر بلۆکێک بسەلمێنن. ئەمە بەو واتایەیە کە ماینەرەکان بڕبڕەی پشتی ڕاستەقینەی پلاتفۆرمی ئیثیریۆمن چونکە نیشانەی نوێ دروست دەکەن و کارەکانی وەک پشتڕاستکردنەوە و سەلماندنی مامەڵەکان پشتڕاست دەکەنەوە.
چۆنیەتی بەکارهێنانی ئیثیریۆم
لە بەرنامە و چارەسەرەکانی سۆفتوێردا، سیستەمە ناوەندگەراییەکان بەربڵاون، بەڵام چەند کێشەیەکیان هەیە وەک:
- یەک خاڵی کۆنترۆڵ کە لە هەمان کاتدا یەک خاڵی شکستیشە
- کاریگەریی سایڵۆ (Silo effect)
- یەک هێرشی سایبەری دەتوانێت بە ئاسانی هەموو سیستەمەکە تێکبدات
- دەکرێت چەندین گیروگرفتی کارایی هەبن
ئیثیریۆم چۆن ئەم کێشانە چارەسەر دەکات؟
سەرەتا، دەتوانیت بەرنامە و ئەپڵیکەیشنی لامەرکەزی پەرەپێبدەیت و بڵاوی بکەیتەوە بە بەکارهێنانی ئیثیریۆم. جگە لەوەش، دەتوانیت بە واتای وشە هەر بەرنامەیەکی ناوەندگەرایی بکەیتە لامەرکەزی بە سیستەمی کارپێکردنی ئیثیریۆم.
سوودەکانی سیستەمێکی لامەرکەزی بێ کۆتایین. یەکێک لە گرنگترینەکانی ئەوەیە کە بە تەواوی پەیوەندی نێوان خەڵک و کۆمپانیاکان دەگۆڕێت. ڕێگە بە خەڵک (کڕیاران) دەدات کە بە وردی سەرچاوەی هەر بەرهەم یان خزمەتگوزارییەک کە دەیانەوێت بیکڕن، بدۆزنەوە. لەسەرووی ئەوەشەوە، گرێبەستە زیرەکەکان سەلامەتی دابین دەکەن و ئەزموونی بازرگانی کارامەتر و بێ کێشەتر دەکەن.
سوودەکانی ئیثیریۆم
وەک پێشتر باسمان کرد، هیچ دەستێوەردانێکی لایەنی سێیەم مومکین نییە کاتێک لەسەر پلاتفۆرمی ئیثیریۆم کار دەکەیت. هەموو سوودەکانی تەکنەلۆژیای بلۆکچەین دەهێنێتە ئاراوە، و هەندێک لە گرنگترینەکانیان بریتین لە:
- DDOS (هێرشی ڕەتکردنەوەی خزمەتگوزاری دابەشکراو) بەرگری و 100% کاتی کارکردن (uptime)
- دەتوانیت داوای بەرنامەکانی خۆت بکەیت و بڵاویان بکەیتەوە بۆ جێبەجێکردن
- دەتوانیت تۆکەنی بازرگانی خۆت دروست بکەیت کە وەک پشکی خەیاڵی یان تەنانەت دراوێکی نوێ بەکاربهێنرێت
- هەڵگرتنی داتای هەمیشەیی و بەردەوام دابین دەکات
- ڕێگەت پێدەدات بەرنامە و ئەپڵیکەیشنی زۆر پارێزراو، بەرگەگرتنی هەڵە و لامەرکەزی پەرەپێبدەیت
- تەنانەت دەتوانیت ڕێکخراوە خەیاڵییە کەسییەکانی خۆت دروست بکەیت
کەم و کوڕییەکانی ئیثیریۆم
وەک هەموو شتەکانی تر کە لە ژیانماندا مامەڵەیان لەگەڵ دەکەین، پلاتفۆرمی ئیثیریۆمیش هەندێک لایەنی خراپی هەیە. بەڵام ڕاستییەکە ئەوەیە کە سوودەکانی زۆر بەسوودترن. لێرەدا هەندێک لە کەم و کوڕییەکانی بەکارهێنانی پلاتفۆرمی ئیثیریۆم خراونەتەڕوو.
- EVM (مەکینەی خەیاڵی ئیثیریۆم) کەمێک خاوە، کە باشترین چارەسەر نییە بۆ ئەنجامدانی ژماردنی گەورە.
- ئەپڵیکەیشن و بەرنامەکان تەنها بەقەدەر ئەو کۆدەرانە باشن کە دەیاننووسن.
- جێبەجێکردنی نوێکردنەوەکان یان چاککردنی هەڵە هەبووەکان کارێکی ئاسان نییە، چونکە هەموو هاوتاکانی ناو تۆڕی ئیثیریۆمیش پێویستە پابەند بن بە نوێکردنەوەکان لەگەڵ نەرمەکاڵای گرێی تایبەت بە خۆیان.
- فراوانبوونی سوارم بێ کێشە نییە.
- هیچ کارایییەک بۆ پشتڕاستکردنەوەی زانیاری کەسی هیچ بەکارهێنەرێک پێشکەش ناکات، بەڵام هەندێک ئەپڵیکەیشن و بەرنامە پێویستیان پێیەتی.
بەکارهێنانەکانی ئیثیریۆم
زۆرێک لە ئەپڵیکەیشنەکان هەن کە ئیثیریۆم بۆیان بەکاردەهێنرێت، و هەندێک لە گرنگترینیان بریتین لە:
بانکداری
لەبەر ئەوەی ئیثیریۆم پلاتفۆرمێکی لامەرکەزییە، ئەزموونێکی بانکداری زۆر سەلامەت و پارێزراو پێشکەش دەکات. جگە لەوەش، نزیکەی مەحاڵە بۆ هەر تاوانبارێکی ئەلیکترۆنی دەستی بگاتە زانیاری کەسی کەسێک بەبێ مۆڵەت.
بازاڕی پێشبینیکردن
بازاڕی پێشبینیکردن یەکێکی ترە لە بەرنامە نایابەکانی پلاتفۆرمی ئیثیریۆم چونکە گرێبەستی زیرەک پێشکەش دەکات.
ڕێککەوتننامەکان
کارایی گرێبەستی زیرەک پڕۆسەی ڕێککەوتنەکە بێ کێشە دەکات، و دەتوانرێت بە ئاسانی جێبەجێ بکرێت و بپارێزرێت بەبێ گۆڕینی هیچ شتێک.
DIM (بەڕێوەبردنی ناسنامەی دیجیتاڵی)
ئیثیریۆم هەموو جۆرەکانی قۆرخکاریی داتا و کێشەکانی دزینی ناسنامە چارەسەر دەکات بە گرێبەستە زیرەکەکانی، کە دەتوانن بە ئاسانی ناسنامە دیجیتاڵییەکان بەڕێوەببەن.
نموونەکانی ئیثیریۆم
ئەو کەسانەی کە هیچ پاشخانێکی تەکنیکیشیان نییە دەتوانن پلاتفۆرمی ئیثیریۆم بەکاربهێنن بۆ کردنەوەی بەرنامەیەکی لامەرکەزی. پۆتانسێلی ئەوەی هەیە ببێتە پلاتفۆرمێکی شۆڕشگێڕ، بەتایبەتی بۆ تەکنەلۆژیای بلۆکچەین. دەتوانیت بە ئاسانی دەستڕاگەیشتن بەم تۆڕە بکەیت بە بەکارهێنانی وێبگەڕی میست (Mist Browser). ئەم وێبگەڕە بە ڕووکارێکی بەکارهێنەر-دۆست و وەڵامدەرەوە دێت و هەروەها جزدانێکی دیجیتاڵی پێشکەش دەکات کە دەتوانیت بەکاری بهێنیت بۆ بازرگانیکردن و هەڵگرتنی ئیثەر. هەروەها دەتوانیت بەکاری بهێنیت بۆ نووسین و بڵاوکردنەوەی گرێبەستە زیرەکەکانی خۆت. بەڵام ئەگەر دەتەوێت تۆڕی ئیثیریۆم بەکاربهێنیت لەگەڵ وێبگەڕە تەقلیدییەکانت وەک فایەرفۆکس یان گووگڵ کرۆم، دەتوانیت زیادکراوی میتا ماسک (MetaMask extension) بۆ ئەوە بەکاربهێنیت. لێرەدا هەندێک لە نموونەکانی ئیثیریۆم خراونەتەڕوو.
- گنۆسیس (Gnosis): بازاڕێکی پێشبینیکردنی لامەرکەزییە، و ڕێگەت پێدەدات دەنگەکەت لەسەر هەر شتێک بڵاوبکەیتەوە، لە ئەنجامی هەڵبژاردنەکانەوە تا کەشوهەوا.
- ئیثەر تویت (EtherTweet): وەک لە ناوەکەیەوە دیارە، ئەم بەرنامەیە پەیوەندییەکی تەواو بێ سانسۆر پێشکەش دەکات و کارایی لە پلاتفۆرمی کۆمەڵایەتی جیهانی تویتەر وەردەگرێت.
- Etheria: ئەگەر ئاشنایت بە Minecraft, ، ئەوا دەتوانیت بڵێیت ئیثێریا وەشانی ئیثیریۆمە.
- وەیفەند: دەتوانیت ئەم پلاتفۆرمە کراوەیە بەکاربهێنیت کە دەتوانیت بۆ کەمپینەکانی کۆکردنەوەی پارە بە گرێبەستی زیرەک بەکاریبهێنیت.
- پرۆڤینانس: وەک ئاماژەی پێدرا، ئیثیریۆم ڕێگەت پێدەدات سەرچاوەی ڕەسەنی خزمەتگوزاری و بەرهەمەکان بدۆزیتەوە. ئەم پلاتفۆرمە لەسەر ئەو کاراییە پەرەی پێدراوە کە زانیاری بەنرخت پێدەدات کە دەتوانیت بەکاریبهێنیت بۆ وەرگرتنی بڕیاری کڕینی ئاگادارانە.
- ئەلیس: پلاتفۆرمێکە کە تەکنەلۆژیای بلۆکچەین بەکاردەهێنێت بۆ هێنانی شەفافیەت بۆ خێرخوازی و پارەی کۆمەڵایەتی.
- ئیثلانس: پلاتفۆرمێکی فریلانسە کە دەتوانیت بەکاریبهێنیت بۆ کارکردن بە مەبەستی بەدەستهێنانی ئیثەر.
چۆن ئیثەر بەدەست بهێنیت
لە بنەڕەتدا چەند ڕێگایەکی جیاواز هەیە کە دەتوانیت بەکاریبهێنیت بۆ بەدەستهێنانی ئیثەر، کە ئەمانەن:
- بیکڕە
- هەڵیبکەنە
پرۆسەی کڕین
ڕێگەی ئاسانتر، بەتایبەتی ئەگەر تۆ سەرەتاییت، ئەوەیە کە لە ئاڵوگۆڕەکان بیکڕیت. گرنگە لەبیرت بێت کە دەبێت تەنها ئەو ئاڵوگۆڕە هەڵبژێریت کە لە چوارچێوەی دەسەڵاتی تایبەتی خۆتدا کاردەکات. پاشان پێویستە هەژماری خۆت دابنێیت بۆ کڕینی ئیثیریۆم. سەرەڕای ئەوەش، دەتوانیت وێبگەڕی ڕەسەنی میست (Mist) بەکاربهێنیت ئەگەر دەتەوێت هەموو پرۆسەکەت ئاسانتر و کارامەتر بکەیت. ئێمە پێشنیارت بۆ دەکەین بچیتە ئاڵوگۆڕەکان وەک Coinbase کە پرۆسەیەکی زۆر ئاسانی دانانی هەژمار پێشکەش دەکەن.
لە لایەکی ترەوە، دەتوانیت ئیثەر بە بازرگانی P2P (هاوتا بە هاوتا) بەدەستبهێنیت کە ڕێگەت پێدەدات بە هەر دراوێک کە هەردوو لایەن ڕێککەوتنی لەسەر بکەن، پارە بدەیت. تەنانەت دەتوانیت دراوە دیجیتاڵییەکانی تر بۆ ئەوە بەکاربهێنیت، وەک بیتکۆین. بەکارهێنەرانی بیتکۆین زیاتر ڕێگاکانی بازرگانی هاوتا بە هاوتایان پێ باشترە، بەڵام خەڵک ئیثیریۆم زیاتر لە ڕێگەی ئاڵوگۆڕەکانەوە بەدەستدەهێنن. ئەمەش لەبەر ئەوەیە کە تۆڕی ئیثیریۆم بەهۆی دابینکردنی بێسنوورەوە، ناسنامەی تەواوی بەکارهێنەر نادات.
پرۆسەی کانزاکردن (Mining)
ڕێگەی دووەمی بەدەستهێنانی ئیثیریۆم بریتییە لە کانزاکردنیان، کە بە واتای ئەوە دێت پێویستە توانای کۆمپیوتەری خۆت بەشداری پێ بکەیت. ئەمە بەڵگەی کار (proof of work) بەکاردەهێنێت، و توانای کۆمپیوتەری تۆ مەتەڵە بیرکارییە ئاڵۆزەکان چارەسەر دەکات. بەم شێوەیە، تۆ بلۆکێکی کردار کە لە تۆڕی ئیثیریۆمدا هەیە پشتڕاست دەکەیتەوە، و پاداشتی خۆت بە شێوەی ئیثەر وەردەگریت.
چی دەتوانیت بە ئیثیریۆم بکڕیت؟
نزیکەی مەحاڵ بوو دراوی دیجیتاڵی بۆ کڕینی شتومەک لە تۆڕی جیهانیدا بەکاربهێنرێت. بەڵام ئێستا، دیمەنەکە بە تەواوی جیاوازە چونکە پلاتفۆرمی زیاتر و زیاتر (وەک Coinsbee) دراوە دیجیتاڵییەکان وەک شێوازێکی قبوڵکراوی پارەدان تێکەڵ دەکەن. ئەمە بە واتای ئەوە دێت کە دەتوانیت ئیثەری خۆت بەکاربهێنیت بۆ کڕینی کۆمەڵێک خزمەتگوزاری و بەرهەم.
لە Coinsbee, ، دەتوانیت باڵانسی مۆبایل، کارتی پارەدان، کارتی دیاری، و هتد بکڕیت. ئەم پلاتفۆرمە زیاتر لە 50 دراوی دیجیتاڵی جیاواز لە زیاتر لە 165 وڵاتدا قبوڵ دەکات. ئەوەی زیاترە بریتییە لە کۆمەڵێک ڤاوچەری بازرگانی ئەلیکترۆنی بۆ پلاتفۆرمەکانی وەک ئەمازۆن، نێتفلێکس، سپۆتیفای، ئیبەی، ئایتونس، و زیاتر. جێگەی باسە، ڕێگەت پێدەدات کارتی دیاری بۆ زۆرێک لە یارییە بەناوبانگەکان بکڕیت، و هەموو دابەشکارە سەرەکییەکانی یاری وەک ئێکس بۆکس لایڤ، پلەیستەیشن، ستیم، و هتد بەردەستن.
داهاتووی ئیثیریۆم
چەند ساڵێکە ئیثیریۆم گەشتەکەی دەستپێکردووە. بەڵام ڕاستییەکە ئەوەیە کە تازە دەستی بە بەناوبانگبوون کردووە، و خەڵکی گشتی و میدیای سەرەکی ئێستا زیاتر لە جاران سەرنجیان لەسەر ئەم پلاتفۆرمەیە. ڕەخنەگران و شارەزایان پێشنیار دەکەن کە ئەم تەکنەلۆژیایە تێکدەرە بۆ دۆخی ئێستا، بە شێوەیەک کە توانای شۆڕشگێڕی لە پیشەسازی و خزمەتگوزارییەکاندا هەیە. تەنانەت ڕەنگە شێوازی کارکردنی ئینتەرنێت بە تەواوی بگۆڕێت. بەڵام، دامەزرێنەری ئیثیریۆم بۆچوون و پێشبینییەکی زۆر سادەی لەسەر پلاتفۆرمەکە هەیە. ئەو تازە ڕایگەیاند کە ئەو و تیمەکەی هەوڵدەدەن ئیثیریۆم وەک پلاتفۆرمی پێشەنگ لەسەر بنەمای تەکنەلۆژیای بلۆکچەین بهێڵنەوە. هەروەها وتی کە کۆمپانیاکە سەرنجی لەسەر باشترکردنی ئاسایش و کێشە تەکنیکییەکانە.
دامەزرێنەری بلۆکچەین، پیتەر سمیس، وتی کە ژێرخانی ئیثیریۆم بێگومان سەرنجڕاکێشە. هەروەها وتی کە پلاتفۆرمەکە توانایەکی گەورەی هەیە و دەتوانێت ڕێگەیەکی دوور ببڕێت. بەڕێوەبەری جێبەجێکاری 21.co, بالاجی سرینیڤاسان پێشبینی دەکات کە پلاتفۆرمی ئیثیریۆم لانیکەم بۆ ماوەی پێنج بۆ دە ساڵ هیچ شوێنێک ناڕوات.
بە گشتی، سەلامەتە بڵێین کە ئیثیریۆم یەکێکە لە گەورەترین پلاتفۆرمە لامەرکەزییەکان تا ئێستا و بۆچوون و پێشبینییەکان سەبارەت بە داهاتووی زۆر ئەرێنییە لە نێو شارەزایانی دراوی کریپتۆدا. بەڵام، هەندێک ڕەخنەگری دارایی کۆن هێشتا پێیان وایە کە ڕووخانی ئیثیریۆم نزیکە. بەڵام ئامارەکان، جێگیری، و سەرکەوتنی هەردوو ئیثیریۆم و بیتکۆین لە لای ئەو شارەزایانی داراییە نین.
وشەی کۆتایی
هیوادارین ئەم وتارە زۆربەی ئەو شتانەی کە پێویستە وەک سەرەتایەک دەربارەی ئیثیریۆم بزانیت ڕوون بکاتەوە. ئەگەر دەتەوێت چەمکەکە بە قووڵتر بپشکنیت، ئەوا پێشنیار دەکەین ئەم کتێبانەی خوارەوە بخوێنیتەوە:
- پێشەکی: ئیثیریۆم و سۆلیدیتی لە نووسینی کریس دانن
- شارەزابوون لە ئیثیریۆم لە نووسینی ئەندریاس م. ئەنتۆنۆپۆلۆس، گاڤین وود.
- ڕوانینێک بۆ جیهانی ئیثیریۆم لە نووسینی بێن ئەبنەر
